Dokładnie 764 lata temu powstała pierwsza, zachowana wzmianka o naszej wsi. Skąd to wiemy? Głównie dzięki lokalnemu badaczowi historii, którym był Zdzisław Bednarczyk. Niestety w ubiegłym roku odszedł z tego świata, ale jego dzieło pozostało i stało się platwormą do kolejnych działań. Mamy moralny obowiązek zachowania tego dziedzictwa i rozwijania go dalej. To dzięki takim ludziom jak Zdzichu czy Andrzej Niespodziewany poznajemy swoją tożsamość, wiemy skąd jesteśmy i łatwiej nam zmierzać do przyszłości.

 

18 kwietnia 2013 roku powstało Stowarzyszenie Dolina Kacanki, które działa na wielu polach rozwoju lokalnego, ale przede wszystkim zajmuje się zachowaniem dziedzictwa naszych przodków poprzez zbieranie dokumentów i ochronę zabytków. To już 6 lat, za które dziękujemy, a przed nami kolejne wyzwania, które z Waszą pomocą zrealizujemy.

 

Poniżej kalendarium wsi stworzone przez Zdzisława Bednarczyka.

Kalendarium historyczne.

1255– 18 kwietnia Bolesław Wstydliwy uposaża klasztor i szpital dla ubogich w Zawichoście dochodami z wsi królewskich, w tym Wiązownicy[1].

1257– Wiązownica zostaje ofiarowana Franciszkanom z Zawichostu przez króla Bolesława Wstydliwego[2]. (Dokument z roku 1257: „Wezownice que nunc ostrów dictum”./kodex dyplomatyczny małopolski/

1262- 02 marca Bolesław Wstydliwy  uposaża  dobrami klasztor Klarysek w Skale, wśród  nich jest  wieś  Wiązownica[3].

1411– pierwsze wzmianki o istnieniu Kościoła p.w. św. Michała Archanioła[4].

1440– Wiązownica należy do dóbr królewskich i zostaje wymieniona w dziele „Liber Beneficjorum Dioecesis Cracoviensis” Jana Długosza[5].

1442– ustanowienie dziesięciny na rzecz probostwa w Koniemłotach[6].

1470– kolejne poświadczenie o istnieniu świątyni w Wiązownicy[7].

1529– ustalono źródła dochodów kościoła parafialnego w Wiązownicy[8].

1543– Król Zygmunt Stary zezwolił Jakubowi Glibowi na wykupienie z rąk Mateusza Koczki młyna we wsi Wiązownica, należącego do miasta Osiek[9].

1596– napomnienie królewskie ,dotyczące naprawy ogrodzenia cmentarza parafialnego /03.09.1596/[10].

1597– administratorem dóbr królewskich zostaje Hieronim Gostomski herbu Nałęcz , starosta sandomierski, wojewoda poznański[11].

1598– powstaje dekanat połaniecki, do którego przynależy parafia Wiązownica[12].

1602 – pierwsza  wzmianka o  istnieniu  szkoły parafialnej (wizytacja bp. B. Maciejewskiego) Wizytację przeprowadził  w imieniu biskupa  archidiakon sandomierski  Marcin Wróblewski , kierownikiem  szkoły był  wówczas  Jan ze Stopnicy[13].

1602– skarga do króla na wojewodę Gostomskiego, złożona przez proboszcza
T. Starorzębskiego, w sprawie zaległości w dawaniu dziesięcin i innych krzywd[14]./08.06.1602r./

1609– Dnia 20 grudnia biskup Piotr Tylicki dołączył kościół i parafię w Strzegomiu do parafii Wiązownica, w dekanacie Połanieckim, diecezji Krakowskiej[15].

1617– Wizytacja bp. M. Szyszkowskiego potwierdza istnienie szkoły  parafialnej ze scholarką  Cyprianem. Wizytację w imieniu  biskupa przeprowadził  oficjał radomski Wojciech Gniewosz[16].

1685– 15.04/niedziela  Męki Pańskiej/  kradzież naczyń liturgicznych z  kościoła. Dnia 25.09. tegoż roku   kościół  powtórnie został  okradziony[17].

1694– protokół powizytacyjny ks. Prot. Apost. Sadowskiego o złym stanie świątyni
i   zalecenie remontu[18].

1703 – Król August II  przedstawia  na probostwo  królewskie  w Wiązownicy i Strzegomiu    ks. Jana Franciszka  Kalisza , późniejszego  oficjała  sandomierskiego[19].

1706– dzierżawcą dóbr królewskich (w tym Wiązownicy), został Samuel Nahorecki, starosta kotelnicki, rotmistrz królewski[20].

1715– ks. Sebastian Dębicki skarży pod sąd królewski Jakuba Słowikowskiego za nocny napad na plebanię[21].

1749– dzierżawcą dóbr królewskich jest Jan Hofman, a Stanisław Tymiński, podczaszy Pilzneński Kapitan wojsk królewskich, dzierżawcą  traktu  osieckiego[22].

1760– ufundowanie przez księży (ks. ks. Kaczmarczyk ,Zieliński i Wysokiński) monstrancji dla świątyni[23].

1783– dobudowanie zakrystii z lewej strony kościoła[24].

1807– parafia Wiązownica w dekanacie staszowskim diecezji kieleckiej[25].

1817– zły stan techniczny kościoła doprowadził do jego zapieczętowania i zamknięcia[26].

1818– parafia Wiązownica w dekanacie staszowskim diecezji sandomierskiej[27].

1835– wieś Wiązownica wchodzi w skład majoratu osieckiego i należy do senatora Wasylego Pogodina[28].

1844-rozpoczęto budowę kościoła na dobrach wsi Dzięki[29].

1847– budowa pałacu Dzięki[30].

1848– budowa plebanii[31].

1851– poświęcenie cmentarza parafialnego[32].

1863– śmierć senatora Pogodina– pochowany na cmentarzu parafialnym w Wiązownicy[33].

1865– Aleksandra i Aleksander Pietrow fundują tzw. .mały dzwon do dzwonnicy, odlany
w Warszawie[34].

1862– powstaje  szkółka  parafialna  z nauczycielem  Janem Wojtaszkiem z Bukowej[35].

1867– parafia Wiązownica w dekanacie sandomierskim diecezji sandomierskiej[36].

1905-powstaje  jednoklasowa szkoła powszechna w prywatnym domu Andrzeja Mazura[37]

1909 – wybudowano  budynek przeznaczony  na szkołę powszechną[38]

1912– Pietrowowie oddają część posiadłości okolicznym chłopom i Żydom w tzw. administrowanie[39].

1912– staraniem ks. Wł. Kłosińskiego architekt radomski, Zygmunt Słomiński przygotował plan rozbudowy kościoła w Wiązownicy[40].

1914– wybuch I wojny światowej i ucieczka Pietrowów w głąb Rosji[41].

1921 – Na podstawie spisu  Wiązownica dzieliła się na Wiązownicę  osadę młyńską i kolonie

               Wiązownicę  majorat, Wiązownicę  Poduchowną, Wiązownicę  sołectwo[42]

1923– 16 stycznia utworzenie Nadleśnictwa Sandomierz obręb Klimontowa z siedzibą
w majątku „Dzięki”[43].

1924– 23 maja   konsekracja nowo rozbudowanej  świątyni przez ks. bp. Pawła Kubickiego, oraz trzech ołtarzy [44].

1934– 1 sierpnia- parafia Wiązownica w dekanacie koprzywnickim diecezji sandomierskiej[45].

1936– kierownikiem szkoły  w Wiązownicy  zostaje  Józef  Stępniewski[46].

1938 – dokonano rozbudowy  budynku szkolnego  o dwie sale lekcyjne[47].

1943– remont pałacu Dzięki[48].

1943– 11 marca Niemcy  aresztowali i rozstrzelali w Wiązownicy Dziękach   trzech pracowników nadleśnictwa[49].

1950 –  otwarto  Urząd  Pocztowy  i  sklep  spożywczy[50] .

1954–  Wpisano do rejestrów pomników przyrody ożywionej Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody  pod nr 685  dąb szypułkowy  w  parku Dzięki[51].

1956 – powstał  punkt  felczerski  z siedzibą   Dzięki[52] .

1958–  w dniu  1 września  uruchomiono  Przedszkole  w prywatnym domu Państwa  Lipców w Wiązownicy Małej – pierwszym Kierownikiem  zostaje  Jadwiga Kaczmarczyk[53].

1964 –  otwarto   Szkołę  Przysposobienia  Rolniczego  w Wiązownicy  Kolonii[54].

1966– elektryfikacja wsi Wiązownica Kolonia[55].

1966– oddano do użytku Wiejski Ośrodek Zdrowia w Wiązownicy Kolonii[56].

1968– kierownikiem szkoły Wiązownicy Kolonii zostaje  Zdzisław Kwiecień[57] .

1973– 28-29 kwietnia  I  Nawiedzenie kopi  cudownego obrazu  MB Częstochowskiej[58].

1975– miejscowość administracyjnie należy do województwa tarnobrzeskiego.

1988– konserwacja stropu i polichromii kościoła parafialnego.

1988– Dyrektorem szkoły wiązownickiej  zostaje  Maria Swatek.

1997– wybudowano nowy dom parafialny poświęcony przez ks. bp. Mariana Zimałka .

1997– właścicielem pałacu Dzięki ponownie zostaje Aleksander Pietrow.

1998– miejscowość Wiązownica Kolonia wraca do województwa świętokrzyskiego, powiatu Staszów.

2003– oddano do ruchu drogę asfaltową łączącą Wiązownicę Kolonię z Bukową przez Zamłynie.

2004– modernizacja i remont szkoły filialnej w Wiązownicy Kolonii.

2005– 31 marca wpisano  do rejestrów zabytków Wiązownicy kościół parafialny, zespół pałacowo-parkowy Dzięki  i cmentarz  stary w  Wiązownicy  Małej

2007– remont dachu nad zakrystią i skarbczykiem- pokrycie miedzianą blachą

2008– Proboszcz parafii Wiązownica ks. mgr Wiesław Opiat zostaje Dziekanem Dekanatu Koprzywnica.

2008– oddanie do ruchu drogi asfaltowej przez przysiółek Browary.

2008– 4 grudnia- druga peregrynacja MB w kopii obrazu jasnogórskiego.

2009– 20 lutego Rada Miejska w Staszowie podjęła uchwałę o likwidacji filialnej szkoły Podstawowej w Wiązownicy Kolonii.

2009 – wrzesień- zabezpieczenie  okien witrażowych kościoła przez  montaż  okien osłonowych.

2010–  maj – remont  wieżyczki  pałacu  Dzięki  w zakresie  remontu więźby  dachowej

             z  wymiana  zniszczonych  elementów.

2010 –   czerwiec – wydano „Inwentarz  rękopisów”  autorstwa prof. F. Kiryka  z którego wynika

              że, w zbiorach Archiwum  Kapitulnego i Katedralnego  znajdują się dokumenty  dotyczące

              parafii  Wiązownica.             

2010 – Odwodnienie  budynku  kościoła oraz  wykonanie  c. o  w  świątyni.

2011– wizytacja  parafii przez   biskupa ordynariusza  Ks. Krzysztofa  Nitkiewicza.

2012 –  wrzesień – w  Wiązownicy  odbyły się  Gminne  Manewry  Strażackie.

2012– podczas  uroczystości  odpustowych  siostra Magdalena  Pisarska  obchodziła  jubileusz   50- lecia  ślubów  zakonnych , oraz ks. bp. E. Frankowski  dokonał  poświęcenia  pomnika  bł. Jana Pawła  II ufundowanego przez  rodzinę  Zbigniewa i Jolanty  Bąk.

18.04.2013 – powstaje w Wiązownicy-Kolonii Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej „Dolina Kacanki”

---

---

[1] KDM t.2 str.99-100 syg. CCCXLVI

[2] KDM t.1 str.52-53 syg. XLIV

[3] KDM t.3 str.70 syg. LVIII

[4] Rocznik Diecezji Sandomierskiej  1861  str.29

[5] L.B J.Długosz  t.II str. 325

[6]  J.Wisniewski – Historyczny opis kościołów , miast, zabytków i pamiątek  w stopnickim   str. 109

[7] Rocznik Diecezji Sandomierskiej  1994 str.196

[8] Z. Leszczyńska-Skretkowa- Księga Dochodów  L.R  z 1529 r.    str.360

[9]Wł. Ochmański –   Lustracja Województwa Sandomierskiego  1564 -1565   str. 102

[10] J.Wisniewski –Dekanat Sandomierski str.90

[11] Tamże  str.286

[12] J.Rawski – Wybrane zagadnienia dotyczące administracji kościelnej  w widłach Wisły i Sanu  str. 54

[13] St.Kot – Szkolnictwo parafialne  w Małopolsce Xvi-XVIII w.  str.376

[14] J.Wisniewski – Dekanat Sandomierski  str. 290

[15] Tamże  str.239

[16] St. Kot – Szkolnictwo….  str. 290

[17] J.Wisniewski – Dekanat Sandomierski  str.291

[18] BDS R 1901  102-103  /właściciel  zbioru Biblioteka Diecezjalna  w Sandomierzu/

[19] J.Wisnieweski – Katalog Prałatów i Kanoników Sandomierskich  str.140

[20] BDS R 1901 – 84

[21] BDS R  1901 – 85

[22] J. Wisniewski  -Dekanat Sandomierski  str.292

[23] J.Z Łoziński – Katalog Zabytków  sztuki  w Polsce  t. III  województwo Kieleckie  str.115

[24] J. Wisniewski  –  Dekanat …  str.287

[25]  W. Siek – Opis  Historyczny Parafii i Miasta  Staszów  str. 91

[26] J.Wisniewski – Dekanat … str.287

[27] W. Siek  –  Opis….. str.91

[28] Postanowienie Królewskie  Mikołaja I Romanowa  z dn.4/16 X 1835r.  Dz. Praw  str.339

[29] M.Bobula  – Duma Parafii  str.34

[30] J.Fijałkowski, M.A. Zarębski – Zamki , pałace i dworki  ziemi  staszowskiej  str.6

[31] J.Wisniewski – Dekanat …. str 289

[32] Wł. Kłosiński – Pamiątka księdza Proboszcza  z Wiązownicy  str. 10

[33] Monitor staszowski  Nr 6/98  str.5

[34] J.Wisniewski – Dekanat … str.289

[35] Masłowiec J. Piwowarski J – Bukowa i Bukowianie  str. 325

[36] A. Bazak –  Parafia  św. Bartłomieja  w Staszowie 1918-2000 str.  15

[37] J. Feręns – Krótka  historia Szkoły Podstawowej  w Wiązownicy Kolonii  str. 1

[38] Dzieje Szkoły Podstawowej w Wiązownicy Kolonii  wg J. Stępniewskiego  str.3

[39] J. Fijałkowski , J. M. Zarębski – Zamki, pałace i dworki  ziemi staszowskiej  str.7

[40] J. Myjak Staszów i okolice – str. 76 / Zygmunt Słomiński  prezydent Warszawy  1927-1934/

[41] J.Fijałkowski, A.M Zarębski – Sekrety Zamków i Pałaców  Ziemi Staszowskiej  str.8

[42] W. S . Laskowski – Słownik Krajoznawczy miejscowości powiatu sandomierskiego  str. 64-65

[43] Rozporz. Min. Rolnictwa nr ZOL III  z dnia 16.01.1923 r.

[44] Archiwum Diecezjalne w Sandomierzu – Akta parafii Wiązownica  syg. 151

[45] Kronika Diecezji Sandomierskiej  1934 r.  str. 182

[46] Dzieje Szkoły Podstawowej …. str. 4

[47] Tamże  str.6

[48] J. Fijałkowski , J. M. Zarębski – Zamki, pałace i dworki  ziemi staszowskiej  str.7

[49] S. Kryska –  Śmierć na drodze   str. 7

[50] Dzieje Szkoły  Podstawowej  str. 9

[51] A.T. Bieleccy –  Środowisko geograficzno-przyrodnicze ziemi  staszowskiej   str. 244

[52] Dzieje Szkoły Podstawowej  ..  str. 10

[53] Tamże  str.10

[54] Tamże  str.12

[55] Dzieje szkoły Podstawowej ..  str. 11

[56] Tamże  str. 13

[57] J. Feręns – Krótka  historia Szkoły Podstawowej  w Wiązownicy Kolonii  str. 4

[58] Plan  trasy  i terminarz peregrynacji  Obrazu N.M P  w Diecezji Sandomierskiej – Archiwum Diecezji Sandomierskiej